Söz konusu sağlık, ihtiyaçlar, haklar ve kamusal tartışmalar olduğunda, cinsel sağlık hakları ve hizmetlerine erişim genellikle arka planlara atılan bir konu. Gerek doğal afet, gerek politik kriz anlarında sıkça duyduğumuz “şu an yeri ve zamanı değil” lafı, cinsel sağlık ve haklarının ne denli arka plana atılmaya çalışıldığını gösteriyor.&nbsp;Doğal afet ve büyük ölçekli krizler, büyük acılar ve travmalar yaratıyor. Bu krizlere bağlı olarak öncelikler ve ihtiyaçlar halihazırdaki önceliklerden farklı olsa da, cinsel sağlık ihtiyaçları birdenbire yok olmuyor. Hatta, cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine en çok ihtiyaç duyan gruplar için bu ihtiyaçlar daha da hayati bir hale geliyor. &nbsp;Afetlere doğru ve yeterli şekilde müdahale edilmediğinde yeni krizler oluşabiliyor. Afet yönetimindeki yetersizlikler, nüfusun önemli ölçüde yer değiştirmesine, ekonomik güçlüklere ve altyapı sistemlerinin çökmesine sebep olabiliyor. Konu cinsel sağlık hakları olduğunda bu durum şöyle ihtimalleri beraberinde getiriyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Korunma yöntemlerine erişimde azalma,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cinsel sağlık hizmetlerine erişimde azalma,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toplumsal cinsiyete dayalı şiddette artış,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstenmeyen gebeliklerde artış,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyon oranlarında artış,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Vajinal enfeksiyonlarda artış,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Güvensiz kürtaj oranında artış,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gebelik kaybı ya da istemsiz sonlanmasında (düşük) artış ve,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gebe ve bebeklerde enfeksiyon ve ölümlerde artış.</li></ul>Bu ihtimaller, kültürel normlar ve tabularla birleştiğinde toplumun marjinalize edilen kesimlerini daha çok etkiliyor. LGBTİ+’lar, göçmenler, çocuklar, yaşlılar, engelliler ve başka birçok insan, kimliklerine bağlı olarak daha fazla hak ihlaline maruz bırakılabiliyor.&nbsp;Son dönemlerde bunun bazı örneklerini gördük: Gazeteci Yıldız Tar, <a fr-original-style="" href="https://t24.com.tr/yazarlar/yildiz-tar-insan-manzaralari/depremde-katmerlenen-ayrimcilik-agzimi-yuzumu-kapatiyordum-trans-oldugumu-anlamasinlar-diye,38760#google_vignette" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"depremde katmerlenen ayrımcılık"</a> başlıklı haberinde, bir trans kadının deprem sonrası tanıklığına yer vererek depremin var olan ayrımcılıkları ortadan kaldırmadığını aksine bunları daha görünür kıldığını yazdı. Bir başka <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/depremzede-esine-siddet-uygulayan-fail-tutuklandi-haber-1605337" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haber</a> de depremde evi zarar gören bir kadının, kendisini evine davet eden eski kocası tarafından sıcak suyla yaralanarak şiddete maruz bırakıldığını gösterdi. Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık ve şiddet, afetin beraberinde getirdiği ekonomik zorluklarla birleşince artabiliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://cinselsiddetlemucadele.org/wp-content/uploads/2023/02/afet-bolgesindeki-avukatlar-icin-cinsel-siddetten-hayatta-kalanlara-hukuki-danismanlik-rehberi.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Afet Bölgesindeki Avukatlar için Cinsel Şiddetten Hayatta Kalanlara Hukuki Danışmanlık Rehberi</a>, Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği, Pembe Hayat, Bodrum Kadın Dayanışma Derneği, 2023.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/ozelbulten6" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Özel bülten: çocuk merkezli afet yönetimi 2</a>, Eğitim Hâli, 12 Şubat 2023.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://kaosgl.org/haber/deprem-bolgelerinde-roman-lgbti-lar-tamamen-gorunmez-hale-geldi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deprem bölgelerinde Roman LGBTİ+’lar tamamen görünmez hale geldi</a>, Yıldız Tar, Kaos GL, 23 Şubat 2023.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://afetcocukkoordinasyon.org/afet-bolgesine-gitmek-ve-cocuklarla-yapilacak-calismalarda-gonullu-olmak-isteyenler-icin-hak-temelli-adimlar/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Afet Bölgesine Gitmek ve Çocuklarla Yapılacak Çalışmalarda Gönüllü Olmak İsteyenler İçin Hak Temelli Adımlar</a>, Afet-Çocuk Sivil Koordinasyon Ekibi, Şubat 2023.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://t24.com.tr/yazarlar/yildiz-tar-insan-manzaralari/depremde-dom-ve-abdallar-deprem-yardimi-alinca-pis-cingene-diye-kovulmak,38860" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Depremde Dom ve Abdallar: Deprem yardımı alınca 'pis çingene' diye kovulmak</a>, Yıldız Tar, T24, 26 Şubat 2023.</li></ul>

müstehcen mecmua

Söz konusu sağlık, ihtiyaçlar, haklar ve kamusal tartışmalar olduğunda, cinsel sağlık hakları ve hizmetlerine erişim genellikle arka planlara atılıyor.

cinsel sağlık aktivizmi afet sonrasında neden devam etmeli?

Afet sonrasında insanların cinsellikle ilgili durum ve davranış deneyimleme ihtimallerini yok saymak, regl olmayacaklarını düşünmek, şiddete maruz bırakılmayacaklarını varsaymak, afet olmamış gibi hayatlarına devam edeceklerini düşünmek yerine bu ihtimallerin beraberinde getirdiği ihtiyaçlara odaklanabiliriz. Bu ihtiyaçlar nelerdir?Mevcut gerçeklilikleri yansıtan ihtiyaç listeleri&nbsp;Çok haklı bir soru: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CpP8qRGoCeS/?igshid=YmMyMTA2M2Y=" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AFAD’ın hijyen kolisinde neden hijyenik ped bulunmuyor?</a> Afeti takip eden dönem, cinsellik eğitimi ya da yeni menstrüel ürünlerin tanıtımı için ideal bir zaman değildir. İnsanların hem kültürel, hem mevcut duruma uygunluk çerçevesinde kullandıkları ürünlerin devamlılığını sağlamak önemlidir. Bu sebeple de menstrüel ürün çağrılarında sıkça ped ve bazen tampon görüyoruz. Konuşmamız Gerek Derneği’nin <a fr-original-style="" href="https://konusmamizgerek.org/turkiyede-regl-yoksullugu-arastirmasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türkiye’de Regl Yoksulluğu Araştırması&nbsp;</a>Raporu’na göre, Türkiye’de en sık kullanılan menstrüel ürün ped. Ayrıca bekarete dair kültürel kaygılar sebebiyle Türkiye ve benzeri ülkelerde özellikle gençler arasında tampon ve menstrüel kap gibi ürünlerin daha az kullanıldığını biliyoruz. Bunların haricinde, afet sonrasında temiz suya ve hijyenik/güvenli alanlara erişim sıkıntısından dolayı zaten menstürel kap ya da yıkanabilir ped ve iç çamaşırları kullanımı neredeyse imkansız bir hal alabiliyor. <a fr-original-style="" href="http://tabukamu.com/kg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çağrı postunu indir.</a>Korunma yöntemlerine erişimKorunma yöntemleri, istenmeyen gebelikler ve cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlardan korunma amacıyla üretilmiş ürünlerdir. Bunların vücudun içine yerleştirilerek veya harici şekilde (vücudun dışında) kullanılanları vardır. Korunma yöntemlerinin en yaygın şekilde kullanılanları genellikle prezervatifler ve doğum kontrol haplarıdır. Bu ürünlere afet sonrasında erişmek normal şartlarda olduğundan daha da zor olabilir. Ürünler ulaşılabilir olduğunda bile ihtiyaç sahipleri talep etmekten utanabilir, rahatsızlık duyabilir. Korunma yöntemlerine erişim bir cinsel sağlık hakkıdır. Erişim, sadece belli ürün ve hizmetlerin fiziksel varlığıyla ilgili değil, o hizmet ve ürünlere ihtiyaç duyanların, etkili ve ihtiyaç duydukları zamanlarda onlara ulaşabilmeleri ile ilgilidir. UNFPA Türkiye’nin en güncel <a fr-original-style="" href="https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/turkiye_tr_sitrep5.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporuna</a> göre depremden etkilenen bölgelerde cinsel sağlık ve üreme sağlığı malzemelerine ve gebeliği önleyici yöntemlere erişim konusunda artan bir talep var. Rapora göre 6 Şubattan beri 1350 adet üreme sağlığı ürünü dağıtılmış, 315 adet acil durumlar için üreme sağlığı kiti de yakında dağıtımda olacak. Rapor önümüzdeki dönemde yaklaşık 300.000 insanın cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyon ilaçlarına ihtiyaç duyabileceğini de belirtiyor.Çeşitlilikleri göz önünde bulunduran hizmetlerCinsel sağlık hizmetlerine, bilgi almak, korunma yöntemleriyle alakalı danışmak, cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar, gebelik, kürtaj, cinsiyet uyum süreci gibi durumlar için hizmet almak ve birçok başka sebepten ihtiyaç duyulabilir. Bu hizmetlere erişim afet sonrasında herkes için zor olabilir, ancak kadınlar, LGBTİ+lar, göçmenler, engelliler ve başka marjinalize edilen toplumsal gruplar bu durumdan daha çok etkilenebilir. Bu yüzden her insanın çeşitli ihtiyaçları olabileceğini dikkate alarak uygun dil, ürün ve hizmetin sağlanması önemlidir.&nbsp;Güvenli ve mahrem alanlarEvin olmadığı bir yerde insanlar güvende ve rahat hissedebilecekleri yeni alanlar bulmaya ve yaratmaya ihtiyaç duyar. Bu başka birinin evinde, bir çadırda, bir konteynerde veya paylaşımlı bir kapalı alanda olabilir. Koşulları ne olursa olsun bu alanların da mahrem alanlar olabileceğini hatırlamak, insanların özel ihtiyaçlarını buralarda karşılamasına saygı duymak ve alan açmak gerekir. Güvenli, mahrem, ve hijyenik alanların oluşturulması, regl olan insanların güvenliği ve sağlığı için de kritik önem taşır. Peki <a fr-original-style="" href="http://tabukamu.com/kg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">güvenli, hijyenik ve mahrem alanda neler olmalıdır?</a>:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Temiz su ve sabun,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tuvalet kağıdı,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kapanan ve mümkünse içeriden kilitlenen bir kapı,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Işıklandırma,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kapalı çöp kutusu, ve</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mümkünse kişilerin kendilerini güvende hissetmediklerinde ses çıkartmalarına yarayacak bir obje (kova, sopa gibi).&nbsp;</li></ul>Cinsellik eğitimiAfet öncesinde olduğu gibi afet sonrasında da cinsellik eğitimi bir hak ve bir ihtiyaçtır. Normal koşullarda bile cinsellik eğitimine erişimin kısıtlı olduğu ülkemizde afet sonrası bunu kapsamlı bir şekilde sağlamak kolay değildir ve afeti takip eden ilk dönemde standart bir cinsellik eğitimi verilmesi önerilmez. Bunun yerine, afetten etkilenen bölgelerdeki spesifik ihtiyaçlara yönelik, travma-odaklı bilgilendirme yapılması önemlidir. Örneğin, <a fr-original-style="" href="http://tabukamu.com/kg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">regl hakkında bilgilendirme yapmak</a>, çocuklarla özgüveni destekleyici oyunlar oynamak gibi. Söz konusu özellikle çocuklar ve gençler olduğunda, bilgilendirme ve etkileşimlerin bu konuda eğitim almış kişilerce yürütülmesi ya da bu kişilerin süpervizyonunda gerçekleşmesi önemlidir.&nbsp;İnsan onuruna yaraşır bir yaklaşımİnsanlara hangi cinsel ve üreme sağlığı ürünü ve hizmeti sağlanıyorsa sağlansın bunun, acıma, aşağılama, yargılama olmadan, insan onuruna yaraşır şekilde yapılmasına ihtiyaç vardır. “Böyle bir durumda nasıl utanırsın?”, “buna da ihtiyacınız yoktur artık herhalde”, “vah vah çok kötü hissediyor olmalısın” gibi ifadeler kullanmak ve bu ifadeleri hissettiren davranışlarda bulunmak olumsuz etkiler yaratabilir. <a fr-original-style="" href="https://konusmamizgerek.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Konuşmamız Gerek Derneği</a> ile hazırladığımız <a fr-original-style="" href="http://tabukamu.com/kg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaynaklarda</a> afetten etkilenen bölgelerde regl hakkında iletişim kurmakla ilgili daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz. &nbsp;

Hizmet, erişim, alanlar, ve insan onuruna yaraşır bir yaklaşım...

ihtiyaçlarımız neler?

Birleşmiş Milletler‘in 2022 yılında yayınladığı son raporuna göre dünyanın cinsiyet eşitliğine ulaşması için 286 yıla ihtiyaç var. Ek olarak afetlerde kadınların hayatlarını kaybetme riski erkeklerden 14 kat daha fazla.Kadınların ve kız çocuklarının toplumun genelinde dezavantajlı olduğu ülkelerde, afetlerin sonucu kadınlar için bir başka felakete&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://yesilgazete.org/deprem-de-en-cok-kadinlari-vurdu-cinsiyet-esitsizligi-gelir-adaletsizligi-siddet-ve-niceleri/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yol açabiliyor</a>. Kadınlar genellikle sosyal, ekonomik ve kültürel faktörler gibi çeşitli nedenlerle afet bölgelerinde orantısız bir şekilde etkileniyor. Altındaki sebeplerden bazıları ise: Toplumsal cinsiyet rolleri, sınırlı hareketlilik, kaynak eksikliği ve kaynaklara erişim zorluğu, çocuk-yaşlı-hastalar için artan bakım sorumluluğu, artan şiddet riski, ayrımcılık.Cinsiyete dayalı ayrımcılık:&nbsp;Kadınlar ve kız çocukları sıklıkla yalnızca cinsiyetleri sebebiyle ayrımcılığa ve eğitim, sağlık ve ekonomik fırsatlar gibi kaynaklara eşitsiz erişimle karşı karşıya kalıyor. Bu durum afetler karşısında onları daha savunmasız hale getiriyor.Sınırlı hareketlilik: Kadınlar ve kız çocukları, kültürel normlar ve toplumsal beklentiler nedeniyle sınırlı hareket olanağına sahip olabiliyor. Bu durum afet sırasında veya sonrasında farklı bir ile taşınmalarının, tahliye edilmelerinin, kaynaklara erişmelerinin önüne geçebiliyor.&nbsp;Artan bakım sorumlulukları: Kadınların ve kız çocuklarının afet sonrasında çocuklara, yaşlılara, hastalara ve diğer aile üyelerine yönelik bakım sorumlulukları genellikle artıyor. Bu durum onların barınma, kaynağa erişme, eğitim gibi ihtiyaçlarını karşılamalarını engelliyor.&nbsp;Artan şiddet riski:&nbsp;Kadınlar ve kız çocukları, afet sırasında ve sonrasında bozulan sosyal yapılar, koruma mekanizmalarının eksikliği ve artan stres nedeniyle artan şiddet, sömürü ve istismar riskiyle daha fazla karşı karşıya kalıyor.Kaynaklara erişim eksikliği: Kadınlar ve kız çocukları, bir afet sırasında hijyen, yiyecek, su, barınma, eğitim, sosyalleşme gibi ihtiyaçlara erişimi var olan cinsiyet eşitsizliği ve ayrımcılığı sebebiyle sınırlı oluyor. Yaşanan bir felaketin ardından acil durumlar öne çıktığından, sağlık hizmetlerinin öncelik sırası <a fr-original-style="" href="https://www.yesilist.com/neden-kadinlar-afetlerden-erkeklere-gore-daha-fazla-etkileniyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değişiyor</a>. Özellikle kadınların üreme sağlığı ve doğum kontrolüne erişimi bu durumlarda ilk kısıtlanan hizmetler arasında geliyor. Yerinden edilmiş kadın ve kız çocuklarının bu hizmetlere erişememesi ya da daha zor erişmesi de cinsel yolla bulaşan enfeksiyon ve istenmeyen gebelik gibi birçok sağlık sorununu beraberinde getiriyor.

Kadınlar genellikle sosyal, ekonomik ve kültürel faktörler gibi çeşitli nedenlerle afet bölgelerinde orantısız bir şekilde etkileniyor.

afetlerde kadın ve kız çocukları neden daha fazla etkileniyor?

Dünya genelinde yapılan bir mutluluk indeksi araştırmasına sadece üç şehrimiz; İzmir, İstanbul ve Ankara girmiş olsa da TÜİK’in yaşam memnuniyeti araştırmasına göre Türkiye’nin %48’i mutlu olduğunu söylüyor. Bireylerin mutluluk kaynağı olan değerler incelendiğinde en çok sağlıklı olmanın kendilerini mutlu ettiği ortaya çıkıyor.Son yıllarda fiziki olarak sağlıklı olmanın yanı sıra artık dilimize de girmiş olan wellbeing&nbsp;kavramı bütünsel sağlık, esenlik ve mutlu olma durumunu ifade ediyor. &nbsp;Sağlıklı yaşamların sağlanması ve her yaşta refahın teşvik edilmesi, sürdürülebilir kalkınma için de esastır. COVID-19, sağlık konusunda ortaya çıkacak krizlerin küresel ekonomiyi nasıl istikrarsızlaştırabileceği ve milyarlarca insanın hayatını alt üst edebileceğinin göstergelerinden biridir.Tüm ülkelere, kendi önceliklerine ve dünyanın karşı karşıya olduğu çevre sorunlarına uygun olarak benimseyecekleri açık rehberlik sağlayan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının üçüncüsü de bu konuyu ele alarak somut hedefler belirlemiştir. “SKA 3: Sağlıklı ve kaliteli yaşamı her yaşta güvence altına almak” için belirlenen 13 hedef aşağıdaki şekildedir.1. 2030’a dek anne ölüm oranını küresel 100 bin canlı doğumda 70’in altına düşürmek2. 2030’a dek tüm ülkelerde yenidoğan ölüm oranının bin canlı doğumda 12 veya daha aza, 5 yaş altı çocuk ölüm oranının da bin canlı doğumda 25 veya daha aza düşürülmesi hedefiyle, yenidoğan ve 5 yaş altı çocukların önlenebilir ölümlerini sona erdirmek3. 2030’a dek, AIDS, tüberküloz, sıtma ve ihmal edilen tropik hastalık salgınlarını bitirmek; hepatit, su kaynaklı hastalıklar ve diğer bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmek4. 2030’a dek koruma ve tedavi yoluyla bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklanan erken ölümleri 3’te 1 oranında azaltılmak ve akıl sağlığı ile esenliğini desteklemek5. Uyuşturucu madde ve alkolün zararlı kullanımı dâhil olmak üzere madde bağımlılığına yönelik önlemleri ve tedaviyi güçlendirmek6. 2020’te dek dünya genelinde karayollarındaki trafik kazalarından kaynaklanan ölüm ve yaralanma sayısını yarıya indirmek7. 2030’a dek aile planlamasına yönelik olanlar dahil, cinsel ve üreme sağlığı hizmetlerine evrensel erişimi sağlanmak; üreme sağlığını ulusal stratejilere ve programlara entegre etmek8. Mali riskten korumayı, kaliteli temel sağlık bakım hizmetlerine erişimi ve herkesin güvenli, etkili, kaliteli ve karşılanabilir zaruri ilaç ve aşılara erişimini de kapsayan genel sağlık sigortasını oluşturmak9. 2030’a dek tehlikeli kimyasallar ile hava, su ve toprak kirliliği ile kontaminasyonundan kaynaklanan ölüm ve hastalıkları azaltmak10. Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nin tüm ülkelerde uygulanmasını sağlamak11. Özellikle gelişmekte olan ülkeleri etkileyen bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıklar &nbsp;için ilaç ve aşıların araştırılmasını ve geliştirilmesini desteklemek, gelişmekte olan ülkelerin Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları (TRIPS) ve Kamu Sağlığına İlişkin Doha Deklarasyonu’na uyumlu olacak şekilde karşılanabilir zaruri ilaç ve aşılara erişimi kolaylaştırmak12. Özellikle en az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sağlık finansmanını ve sağlık işgücünün işe alımını, geliştirilmesini ve eğitimini kayda değer miktarda artırmak13. Başta gelişmekte olan ülkeler, tüm ülkelerin ulusal ve küresel sağlık risklerine karşı erken uyarı, riski azaltma ve risk yönetimi kapasitelerini güçlendirmekBirinci hedefe ilişkin, Türkiye'de anne ölüm oranı her geçen yıl azalmaktadır. 2016 verilerine göre oran 100 bin canlı doğumda 14,7’dir. İkinci hedef doğrultusundaysa Türkiye’de yenidoğan ölüm oranı bin canlı doğumda 6,2’dir. 5 yaş altı çocuk ölüm oranı ise binde 11,9’dur. &nbsp;Küresel 2030 hedeflerinin Türkiye’de yakalandığı görülmektedir.Diğer amaçların gerçekleşmesi için de birçok proje uygulanmaktadır. Örneğin sağlık hizmetlerinin kesintiye uğramaması ve zamanında sağlanabilmesi, diğer krize müdahale eden kurum ve kuruluşlarla entegrasyon, koordinasyon ve haberleşmenin kurulabilmesi amacıyla Sağlık Afet Koordinasyon Merkezi (SAKOM) kurulmuştur. Tüm dünyada olduğu gibi akılcı olmayan ilaç kullanımı ülkemizde de ciddi bir sağlık sorunu olduğundan DSÖ önerileri doğrultusunda Akılcı İlaç Kullanımı programı yürütülmektedir. 2014 yılında “Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı 2014-2017” uygulamaya konularak somut bir adım atılmıştır.En güncel uygulama örneği olarak kişisel sağlık bilgilerimizi yönetebildiğimiz Sağlık Bakanlığı e-Nabız verilebilir.COVID-19 krizi ise temel sağlık hizmetlerini oldukça fazla kesintiye uğratmış, bu hedeflere ulaşılması için daha fazla çaba ve finansman harcanması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.

üreme sağlığı ile ilgili hikayeler